In het Distriport-project is ambtelijke corruptie aangetoond, wettig en overtuigend. Dat blijkt uit de strafzaak tegen oud-gedeputeerde Hooijmaijers. Eén van de projectontwikkelaars - De Peyler (Ooms Avenhorn) - heeft op 15 juli 2007 € 59.500 smeergeld betaald voor Distriport aan oud-gedeputeerde Hooijmaijers. De provincie heeft op dit punt haar conclusies getrokken: zij doet geen zaken meer met bedrijven die genoemd zijn in het Hooijmaijersproces en overweegt een enquêteonderzoek na afloop van alle juridische procedures. Wat betekent dit bewijs van ambtelijke corruptie bij Distriport voor de gemeente Koggenland?

Distriport = Koggenland
Distriport is een project onder bestuurlijke verantwoordelijkheid van de gemeente Koggenland. De gemeente is nog veel nauwer betrokken bij Distriport dan de provincie:

• Koggenland werkte nauw samen met de ontwikkelaars Zeeman en De Peyler bij de totstandkoming van het bestemmingsplan Distriport.
• De wethouder heeft al in juni 2007 medewerking toegezegd aan de realisering van het plan en aan mogelijke onteigening van de gronden. Hij informeerde de raad daar niet over.
• In 2007 hielden B&W ook de onderbouwing van het Stec-rapport geheim, hoewel daaruit bleek dat nut en noodzaak van Distriport veel geringer waren dan eerder werd gepresenteerd.
• Toen de gemeenteraad in 2010 definitief over het bestemmingsplan moest beslissen, waarschuwde de wethouder voor mogelijke claims van de ontwikkelaars.
• De wethouder tekende voor een bijdrage van 6,5 miljoen aan de ontsluiting van Distriport op de Westfrisiaweg, maar hij vermeldde dit risico niet in de gemeentelijke jaarrekening.
• Er is jarenlang vrijwel wekelijks door provincie, gemeente en ontwikkelaars vergaderd ten kantore van De Peyler. Alle verslagen daarvan zijn nog steeds geheim.
• De advocaat van de gemeente was dezelfde als die van de ontwikkelaars, waardoor de gemeente zich van hen afhankelijk maakt.
• De ontwikkelaars meldden namens de gemeenteraad in 2011 - middenin in de economische crisis - voor de rechtbank dat er al voor 35 ha concrete belangstelling was voor Distriport. Die bewering van de gemeenteraad is nooit onderbouwd.
• In een brief aan Koggenland schreef Zeeman Vastgoed (18-10-2012) dat: ‘… noch Distriport CV noch haar vennoten betrokken zijn bij de zaken waarvoor de heer Hooijmaijers door het Openbaar Ministerie is gedagvaard.’. Inmiddels is gebleken dat dit volstrekt onwaar is. Beide ontwikkelaars zijn genoemd in het strafdossier en één van hen heeft smeergeld aan Hooijmaijers betaald. De ontwikkelaars speldden Koggenland dus leugens op de mouw.

College om hete brij heen
Het lijkt logisch dat de gemeente Koggenland, met deze feiten èn de vaststelling van ambtelijke corruptie in het achterhoofd, nog eens scherp kijkt naar Distriport en naar de relatie tussen de gemeente en de ontwikkelaars. Tot nu toe gebeurt dat niet. In december 2013 publiceerde Koggenland een reactie op haar website met als titel ‘Rechtszaak Hooijmaijers’. B&W ontkennen een verband tussen de strafzaak en de gemeente en gaan niet in op het verband tussen de wettig en overtuigend bewezen ambtelijke corruptie in het project Distriport en de mogelijke gevolgen voor de gemeente. Het is een lijstje met veel onzin waarin om de hete brij wordt heen gedraaid. Hier vindt u deze reactie van Koggenland, met onze kanttekeningen erbij.

Taak van de raad
Wie confronteert Koggenland met haar verantwoordelijkheid? Ambtelijke corruptie in een project is niet niks. B&W doen echter niets. Dan komt de gemeenteraad in beeld. Want stel dat een wethouder zich niet aan de wet houdt, dan kan alleen de gemeenteraad daar iets aan doen. Achteraf kan ook de provincie, de minister of de rechter niet ingrijpen. Alleen de gemeenteraad kan burgemeester en wethouders dus controleren. Niemand anders.

Gaat de raad ingrijpen?
Maar de raadsmeerderheid heeft met het rechtmatigheidsonderzoek van de rekenkamercommissie laten zien dat ze het geen probleem vindt als de overheid in strijd met de wet handelt. De rekenkamercommissie heeft nèrgens - niet in haar rapport en niet in haar presentatie - gesteld dat de handelingen rond Distriport rechtmatig waren. Hoogleraar Elzinga gaf in een notitie aan dat art. 169 lid 2 van de Gemeentewet (= niet informeren van de raad) meermalen overtreden was. Toch vond een meerderheid van de raad (VVD en CDA, gesteund door twee leden van GBK) deze overtredingen van de Gemeentewet geen probleem. Ze noemde de handelwijze van het college van B&W wèl rechtmatig. Daarmee schoven ze de wet aan de kant. Dat kan de raad inderdaad doen. Maar hoe integer is een raadslid die dat doet? Kennelijk wil de meerderheid van de Koggenlandse raad een gemeentebestuur dat in strijd met de wet handelt. Dat is zorgelijk. Want wat wordt er nog meer voor de raad achtergehouden? Liggen er nog meer rapporten in een la? Is de rest van de jaarrekening wel betrouwbaar?

De raad vind het dus rechtmatig dat het college de gemeenteraad niet informeert over contracten met een inmiddels corrupt gebleken ontwikkelaar. De raad vindt het ook rechtmatig om een risico van 6,5 miljoen niet op te nemen in de gemeentelijke jaarrekening. En de raad vindt dat het college rapporten met onwelgevallige feiten best in de la mag stoppen; ook dat noemt men rechtmatig. Fractieleidster Schipper van de VVD maakte de reactie van hoogleraar Elzinga belachelijk. En de nieuwe fractievoorzitter Knijn van het CDA nam alle ellende van zijn voorgangers op zijn schouders door de kwestie af te doen als ‘details’. Waarom doen ze dat? Waarom negeren ze de feiten? Wie of wat houden ze de hand boven het hoofd? Zou deze gemeenteraad wèl bereid zijn ambtelijke corruptie in haar projecten te laten onderzoeken?

Erkennen en onderzoeken
Ièmand zal Koggenland met de neus op de feiten moeten duwen. De provincie? De minister? De pers? Wie zorgt ervoor dat de verwevenheid tussen de gemeente en de twee Distriport-ontwikkelaars onderzocht wordt? Want er zijn nog veel meer projecten waarin de gemeente en deze ontwikkelaars samenwerken. Wie zorgt ervoor dat Koggenland de ambtelijke corruptie in ‘haar’ project erkent en alles tot op de bodem uitzoekt?

De gemeente zou volledige openheid van zaken moeten geven. Alles op tafel. Wegkijken of ontkennen maakt de zaak alleen maar erger. De provincie heeft de eerste stappen naar transparantie gezet. Nu Koggenland nog.

Berkhout is Boos! wenst u een transparant en integer 2014!
Annet Wood

Bijlagen:

• Uitspraak strafzaak Hooijmaijers d.d. 3 december 2013 (pagina 26, 28, 29, 30, 44, 45, 56, 57)
• Brief Zeeman Vastgoed d.d. 18 oktober 2012
• Reactie Koggenland op website + commentaar BiB
• Rechtmatigheidsrapport rekenkamercommissie
• Notitie prof. Elzinga over rapport rekenkamercommissie
• Verklaring Koggenland bijlage 1 bij Afsprakenkader
• Afsprakenkader
• Side letter
• Raadsvoorstel 8 juni 2006
• Raadsvoorstel 11 juni 2007+afwijking besluit van voorstel

Bij Distriport was sprake van ambtelijke corruptie. Dat staat nu vast. De rechtbank Noord-Holland acht bewezen dat oud-gedeputeerde Hooijmaijers er een gift van 59.500 euro voor heeft ontvangen. Volgens de rechtbank is het vertrouwen van de burgers in een integere overheid door het handelen van Hooijmaijers geschaad. Dat vertrouwen kan alleen gerepareerd worden door nu eindelijk volledige transparantie te geven rond alle projecten waar Hooijmaijers en de bedrijven die genoemd worden in het strafdossier, bij betrokken waren. Zowel op provinciaal als op gemeentelijk niveau.

Onderzoek op provinciaal èn lokaal niveau
Wij pleiten voor een enquêteonderzoek waarin voor al deze projecten de onderste steen boven komt. In dat onderzoek moet ook het lokale niveau betrokken worden. Besluiten over ruimtelijke ordening worden immers altijd door gemeenten genomen. Gedeputeerde Talsma heeft na Schoon Schip gezegd dat de provincie niet in zee gaat met bedrijven die in het strafdossier genoemd worden. We mogen aannemen dat dat ook voor gemeenten geldt. De provincie beschikt over het volledige strafdossier van Hooijmaijers en kan eenvoudigweg een lijst maken van projecten en bedrijven die onderzocht moeten worden. Dat moet openbaar, transparant, zorgvuldig en tot op de bodem gebeuren. De controleurs van de macht - statenleden en raadsleden - mogen niet opnieuw wegkijken.

Aannemen van geld is al corruptie
De rechter achtte vier gevallen van ambtelijke corruptie bewezen. Het gaat daarbij om het aannemen van giften waardoor de gever het vermoeden kan krijgen dat de bestuurder in de toekomst iets zal doen of nalaten dat in het voordeel van de gever is. Er hoeft dus niet direct een prestatie tegenover te staan. Alleen het aannemen van het geld leidt al tot ambtelijke corruptie.

Verband gift en bevoordeling bij Distriport
Bij Distriport is echter wel een verband te leggen tussen de gift en een concrete bevoordeling. Hooijmaijers ontving 59.500 euro van Distriportontwikkelaar De Peyler. Deze betaling liep via twee tussenpersonen: ontwikkelaar Willem G. en makelaar Arnold v.d. K. De betaling vond plaats op 15 juli 2007 met als toelichting ‘provisie voor het regelen van de financiering van de gronden Jaagweg 1 in Koggenland’. Een kleine maand eerder, op 20 juni 2007, had Hooijmaijers namens de provincie zijn handtekening gezet onder het Afsprakenkader en de side letter. In het Afsprakenkader werd geregeld dat de provincie de grond van de projectontwikkelaars De Peyler en Zeeman Vastgoed zou kopen en op termijn weer terug zou leveren. In de side letter werd geregeld dat eventuele winst van de provincie op het Distriportproject naar de ontwikkelaars zou vloeien en dat verliezen door de provincie zouden worden genomen. De ontwikkelaars konden zo gebruik maken van de fiscale voordelen die een overheid heeft. Al deze afspraken waren bijzonder gunstig voor de ontwikkelaars. Ruim drie weken later ontving Hooijmaijers 59.500 euro.

Informatie al in 2007 bekend bij provincie
De provincie wist van dit Afsprakenkader en van de side letter. Gedeputeerde Bond heeft na Schoon Schip weliswaar gezegd dat de side letter pas in oktober 2010 werd aangetroffen, maar dat blijkt niet juist te zijn. Tijdens de strafzaak bleek dat een provinciale jurist al in 2007 een notitie met verwonderpunten heeft geschreven over zaken die haar opvielen in de grondtransacties rond Distriport. Deze notitie is nooit bij wob-verzoeken naar boven gekomen. Ook de commissie Schoon Schip heeft deze notitie nooit gezien. Er blijken dus meer geheimen te zijn over Distriport op het provinciehuis die kennelijk door het huidige bestuur werden achtergehouden.

Vragen over getekende verklaring door wethouder
Maar ook op gemeentelijk niveau zijn vele vragen te stellen. De wethouder Ruimtelijke Ordening van Koggenland - die aanwezig was bij de feestelijke ondertekening op 20 juni 2007 - gaf in een schriftelijke verklaring op 19 juni 2007 zijn goedkeuring aan het Afsprakenkader. Deze verklaring was essentieel voor het doorgaan van Distriport, maar hij heeft de verklaring nooit aan de gemeenteraad voorgelegd. De gemeentelijke rekenkamercommissie noemde dat in haar onderzoek een van de drie momenten waarop wethouder Wijnker de raad onjuist of onvolledig informeerde. Waarom deed de wethouder dat? Waarom was hij niet transparant tegenover de raad? Een deugdelijk antwoord is daar nog steeds niet op gekomen. De rekenkamercommissie constateerde drie gevallen waarin de wethouder de raad onjuist informeerde over Distriport. Hoogleraar Elzinga bevestigde dat dit overtredingen van de Gemeentewet waren. Toch hield de coalitie - aangevoerd door de voorzitters van de lokale VVD- en CDA-fracties - de wethouder de hand boven het hoofd. In een motie stelde men vast dat de besluitvorming rond Distriport juist heel goed was verlopen. Waarom verbindt de meerderheid van de raad zich zo aan de door experts als onjuist en onwettig getypeerde handelwijze van de wethouder?

Meer verplichtingen van gemeente aan ontwikkelaars
De gemeente Koggenland is jegens de ontwikkelaars diverse andere verplichtingen aangegaan. In de verklaring van 19 juni 2007 zegde de wethouder toe om - als de ontwikkelaars dat wilden - de gronden voor hen te onteigenen. Dat terwijl de ontwikkelaars zelf geen enkele vierkante meter grond meer bezaten. Ook zegde de gemeente toe samen met de ontwikkelaars een exploitatieplan voor het bestemmingsplan Distriport te ontwikkelen. En een complex stelsel van contracten rondom Distriport regelde dat de bijdrage van Koggenland aan de Westfrisiaweg werd gekoppeld aan de eventuele staatssteunboete voor de ontwikkelaars als gevolg van de genoten overheidsvoordelen. Waarom en onder welke omstandigheden deed de gemeente deze toezeggingen? Hoe moet dat verder, nu beide ontwikkelaars volgens de advocaat van Hooijmaijers voorkomen in het strafdossier? En wat doet het college met de brief waarin Zeeman Vastgoed op 18 oktober 2012 nog uitdrukkelijk ontkende dat de vennoten van Distriport CV betrokken waren bij de zaken waarvoor Hooijmaijers werd gedagvaard? De praktijk blijkt anders: De Peyler heeft aantoonbaar betaald en Zeeman wordt genoemd in het subdossier.

Te nauwe samenwerking
Provincie en gemeente werkten heel nauw samen met de ontwikkelaars De Peyler en Zeeman Vastgoed bij de voorbereidingen voor Distriport. De projectgroep en de stuurgroep - met vertegenwoordigers van gemeente, provincie en projectontwikkelaars - vergaderden vrijwel wekelijks op het kantoor van De Peyler in Scharwoude. De advocaat van De Peyler  en Zeeman Vastgoed was ook de advocaat van de gemeente Koggenland bij de behandeling van het beroep tegen het bestemmingsplan bij de Raad van State. Hoe kan de overheid nog onafhankelijk blijven als ze dezelfde advocaat heeft als de ontwikkelaars? En waarom is het project Distriport niet aanbesteed zodat elke ontwikkelaar kon meedingen?

Dikke streep door Distriport
Kortom: een diepgaand onderzoek op provinciaal èn lokaal niveau naar alle projecten waar Hooijmaijers bij was betrokken is noodzakelijk om de burger weer enig vertrouwen in het openbaar bestuur terug te geven. Hopelijk komt dan ook voor Distriport de onderste steen boven. Na een reeks van onnavolgbare besluiten, gemanipuleerde rapporten en achtergehouden informatie blijkt er nu ook nog sprake te zijn van ambtelijke corruptie in deze zaak. De oplossing: uitzoeken tot op de bodem en een hele dikke streep door Distriport.
 
Tot slot een feitenlijstje met informatie over Distriport die uit het Hooijmaijersproces is gekomen:

1. Er is 59.500 euro betaald door De Peyler (onderdeel van Ooms Avenhorn) aan Hooijmaijers als provisie voor de aankoop van de gronden voor Jaagweg.
2. Dit soort afspraken kwam vaker voor. Als de gronden in de Bovenkerkerpolder bij Amstelveen een woonbestemming zouden krijgen,  zou De Peyler 425.000 euro aan Hooijmaijers overmaken. Dat blijkt onder andere uit geheime side letters - net als bij Distriport.
3. Volgens Hooijmaijers was gedeputeerde Bond verantwoordelijk voor Distriport. Dat is onjuist, want al in 2006 werd Hooijmaijers door GS gemandateerd om de realisatie van Jaagweg ter hand te nemen.
4. In 2007 is een notitie met ‘verwonderpunten’ door een provinciale jurist geschreven die zich verbaasde over de grondtransacties rond Distriport. Deze notitie is na wob-verzoeken niet naar boven gekomen en is niet bij de commissie Schoon Schip beland.
5. Gedeputeerde Talsma verklaarde dat de provincie niet in zee gaat met bedrijven die in het strafdossier voorkomen. Niet alleen De Peyler, maar ook Zeeman Vastgoed wordt genoemd in het strafdossier.